Een bruisend festivalterrein, muziek in de lucht, duizenden mensen die samen genieten. Maar hoe zorg je ervoor dat iedereen, ongeacht fysieke of mentale uitdagingen, écht kan meedoen? Met het project Onbeperkt Feest hebben 27 festivalorganisaties, samen met HandicapNL en Green Events, twee jaar lang belangrijke stappen gezet om deze vraag te beantwoorden. Dit artikel blikt terug op de resultaten, uitdagingen en vooral de lessen die zijn geleerd – lessen die de basis vormen voor een écht inclusieve festivaltoekomst.

Bekijk ook deze pagina met concrete inzichten op hoe je communicatie, locatie, programma, personeel, en organisatie toegankelijker ingestoken kan worden.

De kracht van samenwerking: Wat hebben we bereikt? 

Samen sta je sterker. Dat was de kern van Onbeperkt Feest. De samenwerking tussen 27 festivalorganisaties, experts en ervaringsdeskundigen leidde niet alleen tot zichtbare verbeteringen, maar ook tot een verandering in mindset bij veel organisaties. Toegankelijkheid is niet meer alleen een kwestie van afvinken van een lijstje, maar is geïntegreerd in de bredere strategie van deze organisaties. De Koplopers zien toegankelijkheid nu als een continu proces van leren, verbeteren en samenwerken. De samenwerking met andere organisaties en het delen van kennis wordt daarnaast echt gezien als belangrijkste drijfveren voor succes. En successen zijn er: alle deelnemers van het project hebben hun beloften kunnen waarmaken.

“De belofte is geslaagd, en aan de hand van de DLE-tredes wil ik ons bedrijf verder uitdagen om weer verder te komen.” – Loïs-Lane, Chasing The Hihat: 

“De beloften die wij voor ons evenement hebben opgesteld, zijn in de editie van 2024 uitgevoerd. Hier zijn wij ontzettend trots op. Mede dankzij Onbeperkt Feest heb ik van iedereen kunnen leren.” – Bastiaan, Milkshake Festival 

De Resultaten van Onbeperkt Feest:

• Fysieke verbeteringen: Aangepaste barren, prikkelarme ruimtes, toegankelijke toiletten en betere bereikbaarheid voor rolstoelgebruikers. Essentieel hierin was het betrekken van mensen met een beperking bij het ontwerpproces – bijvoorbeeld door een schouw met ervaringsdeskundigen, of focusgroepen om feedback te verzamelen. 
• Informatievoorziening: Toegankelijkere festivalwebsites met meer informatie over toegankelijke voorzieningen; verbeterde signing en plattegronden waarop toegankelijke faciliteiten duidelijker zijn aangegeven; programma informatie in verschillende formatten (bijvoorbeeld braille, grote print, audiobeschrijvingen); speciale contactpunten voor vragen over toegankelijkheid, zowel digitaal als op locatie.
• Netwerkvorming: Een waardevol netwerk van festivalorganisatoren en ervaringsdeskundigen dat blijft bestaan, ook na afloop van het project. Naast het begrijpen van diverse ervaringen en uiteenlopende toegankelijkheidsbehoeftes, zoeken organisaties elkaar nu vaker op.
• Bewustwording: Toegankelijkheid is een kernwaarde geworden binnen veel organisaties, geen bijzaak meer. Door Onbeperkt Feest werd een plek gecreëerd waar toegankelijkheid centraal stond, wat zorgde voor motivatie en steun om ermee bezig te blijven. 

“Ik ben er trots op dat toegankelijkheid nu ook doorwerkt in de programma’s, en zelfs doorvlochten is in ons meerjarenplan.” – Coralie, Theaterfestival Boulevard

“Het is geen vraag meer óf we het gaan uitvoeren, maar hóe we het gaan uitvoeren en beter kunnen maken dan het jaar ervoor.” – Jade, STRAFWERK

Welke uitdagingen zijn geïdentificeerd?

Toegankelijkheid is geen eindstation, maar een voortdurend proces. Uit het project kwamen een paar belangrijke uitdagingen naar voren die niet genegeerd mogen worden binnen de sector:

• Langdurige ondersteuning: Festivals hebben behoefte aan structurele ondersteuning, zoals regelmatige bijeenkomsten, een gedeelde bronnenbibliotheek en toegang tot experts en ervaringsdeskundigen. Ook een ondersteunend beleidskader zou festivals kunnen helpen om toegankelijkheid te verbeteren.
• Diversiteit: Meer perspectieven, zowel van verschillende soorten festivals als van mensen met uiteenlopende beperkingen, zijn nodig om écht inclusief te zijn.
• Structurele financiering: Gemeentelijke steun en langetermijnfinanciering zijn cruciaal om blijvende verandering mogelijk te maken. 
• Praktische tools: Meer concrete richtlijnen, sjablonen en casestudy’s kunnen helpen bij de implementatie van verbeteringen.

Lessen voor de toekomst: Bouwstenen voor een inclusieve festivalcultuur

De belangrijkste lessen uit Onbeperkt Feest gaan verder dan praktische aanpassingen. Ze zijn toepasbaar op de hele evenementenbranche:

Ervaringsdeskundigen zijn onmisbaar: Het perspectief van mensen met een beperking biedt inzichten die je nergens anders vindt.

Samenwerking is essentieel: Door samen te werken kunnen festivals van elkaar leren, best practices uitwisselen, en invloed uitoefenen op de sector en beleidsmakers. Samenwerking met gemeenten is belangrijk om de benodigde infrastructuur en faciliteiten te realiseren.

Toegankelijkheid is een kernwaarde: Het is geen vinklijstje voor speciale voorzieningen, maar een fundamenteel onderdeel van de organisatiecultuur. Betrek dus de hele organisatie; van directie tot vrijwilligers – iedereen speelt een rol in toegankelijkheid.

Communiceer helder: Zorg voor duidelijke communicatie naar bezoekers, medewerkers en leveranciers – dit is cruciaal voor een succesvolle implementatie van toegankelijkheidsmaatregelen. Inclusieve taal, zowel op locatie en online is cruciaal. 

Begin klein: Niet alle aanpassingen hoeven meteen grootschalig te zijn. Kleine verbeteringen kunnen al een groot verschil maken. 

Blijf evalueren: Toegankelijkheid is een continu proces. Vier successen en werk aan verbeterpunten – ook al veranderen deze – van de behoeften van bezoekers.

De weg vooruit

Toegankelijkheid is niet alleen een kwestie van fysieke aanpassingen of technische oplossingen – het is een cultuurverandering. Het vraagt om samenwerking, reflectie en de bereidheid om telkens weer te leren en verbeteren.

De beweging is gestart, en de koplopers zijn vastberaden om door te gaan. Onbeperkt Feest stopt als project, maar de deelnemende organisaties willen blijven samenwerken, kennis delen en zich inzetten voor beleidsveranderingen. 

Namens HandicapNL en Green Events bedanken we alle deelnemers, ervaringsdeskundigen en betrokken organisaties voor hun inzet, enthousiasme en doorzettingsvermogen. Zonder hen was Onbeperkt Feest niet zo’n succes geworden.