Update December 2022: Er is inmiddels een verduidelijking van de regeling rondom stadsbrede evenementen. Deze zie je terug in de Visualisatie Maatregelen in dit artikel.

Tijdens het webinar ‘wegwerp plastic op evenementen, van regelgeving tot praktijk’ dat we op 29 november 2022 organiseerden sprak Erwin Roodhart (Ondernemend Leiden) met Laura van de Voort (Green Events), Sanne Westra (Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat), Tijl Couzij (Into the Great Wide Open), en Tessa Groenen (Vierdaagsefeesten). We kijken wederom terug op een geslaagd webinar met meer dan 300 inschrijvingen, waaronder zowel beleidsmedewerkers als organisatoren en andere event professionals. Welke veranderingen in wet & regelgeving staan er op stapel? Wat is een afvalvrij, oftewel circulair, bekersysteem? Welke mogelijkheden zijn er als het om voedselverpakkingen gaat? En welke rol neemt de gemeente, bijvoorbeeld als het gaat om stadsbrede evenementen? Deze en veel andere vragen kwamen aan bod tijdens dit zevende webinar over de aanpak van wegwerp plastic op evenementen. In deze recap bespreken we de belangrijkste vragen, antwoorden en conclusies. Ook delen we aanvullende informatie die bij kunnen dragen aan de aanpak van wegwerp plastic op jouw evenement.

Wil je het webinar terugkijken? Schrijf je dan hier in, en we sturen de terugkijk-link naar je toe.

Wat is een circulair bekersysteem?

We hebben het vaak over een afvalvrij of circulair bekersysteem – er zijn twee varianten: herbruikbaar en recyclebaar. Bij herbruikbaar gaat de voorkeur uit naar een beker (hardcup) die gemaakt is polypropyleen (PP), dit melkachtige materiaal beschadigd minder snel is en gaat daardoor langer mee. Ga je recyclen dan is PET het enige materiaal dat hoogwaardig gerecycled kan worden mits het in een schone monostroom (er mag geen ander soort plastic of afval bij zitten) en zonder bedrukking wordt aangeleverd bij het recyclingbedrijf. Door gebruik te maken van bekers (softcups) die gemaakt zijn van gerecycled PET (rPET) verlaag je de milieu impact van het bekersysteem.

Ongeacht het materiaal: het systeem moet ervoor zorgen dat de bekers daadwerkelijk terugkomen voor hergebruik of recycling – anders is er geen sprake van circulair of afvalvrij. De inzet van een retoursysteem zoals statiegeld of een bekermunt is hiervoor cruciaal. 

Hoe maak je duurzame keuzes voor drinkbekers?

Hoewel dit vaak onderwerp in discussies is, vooral aan de kant van recyclebedrijven en softcup-leveranciers, blijkt uit onderzoek: hergebruik is de meest duurzame keuze, mits een beker >5 keer gebruikt wordt. Lees hier de onderzoeksresultaten en download het volledige LCA rapport dat in samenwerking met Plastic Promise is uitgevoerd. Ook in de nieuwe wetgeving geldt vanaf 2023: hergebruik wordt de norm. Alleen als dat geen optie is, kies je voor recycling (met wettelijk bepaalde eisen aan recyclingspercentage, maar hierover later meer). 

Hoe maak je duurzame keuzes voor voedselverpakkingen?

Bij voedselverpakkingen geldt eveneens: hergebruik is de meest duurzame keuze, mits 8 keer gebruikt wordt. Gezien hoogwaardige recycling (nog niet) mogelijk is, is het alternatief voor hergebruik plastic vrij: bagages, karton, hout, of bamboe. Vermijd aluminium en biobased materialen – dat is niet altijd duurzaam. Wat bij plasticvrij de meest duurzame optie is, is afhankelijk van veel factoren, kies daarom voor zo min mogelijk materiaal (hoe lichter hoe beter). 

Welke veranderingen in wet & regelgeving komen er aan?

Sanne Westra (Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat) is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van nieuwe regelgeving om het gebruik van wegwerp plastic te reduceren. De grootste uitdaging daarbij is het gebruik van bekers en maaltijdverpakkingen voor eenmalig gebruik te reduceren.

De maatregelen worden zo breed mogelijk en in verschillende sectoren ingezet; overal waar bekers en voedselverpakkingen verstrekt worden. De eerste reacties vanuit de gebruiker op de hiervoor getroffen maatregelen zijn voornamelijk positief: de samenleving (en in het geval van festivals: het publiek) is er inmiddels ook klaar om het gebruik van wegwerpplastics te verminderen. De regelgeving heeft zich gedurende een lang stakeholderproces ontwikkeld. In de huidige versie wordt er onderscheid gemaakt in twee categorieën: consumptie ter plaatse en consumptie on-the-go.

Consumptie ter plaatse (gesloten evenementen)

Vanaf 2024 zijn herbruikbare bekers en maaltijdverpakkingen de norm, maar het is ook mogelijk om voor een recyclebaar systeem te kiezen. Voorwaarde is wel dat de verpakkingen daadwerkelijk gerecycled worden tot hoogwaardige producten. Van bekers kunnen dan weer nieuwe bekers gemaakt worden. Daarom stelt de regeling ook een hoge eis aan de recyclingpercentages (75-90%), plus een meldingsplicht (waardoor er gehandhaafd kan worden).

Consumptie onderweg / afhalen / bezorging (open evenementen)

Bij open evenementen (denk aan stadsbrede evenementen, carnaval, of open evenementen tijdens koningsdag) is er sprake van consumptie ter plaatse. Hierbij zijn verschillende opties, deze liggen iets ingewikkelder. Optie 1: Ieder voedseluitgiftepunt is individueel verantwoordelijk voor naleving van regels voor consumptie ter plaatse of voor onderweg. Zij moeten dus zelf voldoen aan de regels voor ‘consumptie ter plaatse’. Optie 2: er is één voedseluitgiftepunt met consumptie ter plaatse, dit kan gekozen worden door de exploitant van het evenement. Of de gemeente legt een verplichting op om onder 1 centraal herbruikbaar retoursysteem te opereren. Voor de stad, het milieu, en de bezoekers liggen er uiteraard veel voordelen bij het invoeren van 1 centraal systeem voor een open evenement. 

Aandachtspunt t.a.v. open evenementen:

• Indien een ‘open evenement’ kiest voor regels betreffende consumptie ter plaatse, hergebruik of voor hoogwaardige recycling: meld dit dan als evenementorganisatie vóór 1 juli 2023 bij de ILT.
  Dan is 2023 een overgangsjaar en gelden de regels pas vanaf 1 januari 2024.

Aandachtspunten t.a.v. gesloten evenementen:

• De regels voor consumptie voor onderweg gelden al per 1 juli 2023. 
• Plastic wegwerpbekers en –voedselverpakkingen móeten zichtbaar zijn geprijsd richting consument en er wordt 21% BTW betaalt over deze verpakking.
• Er móet tevens een herbruikbaar alternatief worden aangeboden, ofwel byo worden geaccepteerd. Zorg dus dat een spoelvoorziening aanwezig is om hygiënisch te kunnen werken.

NB: Uitbreiding naar strengere wetgeving voor open evenementen vanaf 2024 is reëel, zowel in landelijke wetgeving of lokale vergunningsvoorwaarden.

Hoe werkt een recyclesysteem in de praktijk?

Je kan het niet gemist hebben; Vierdaagsefeesten implementeerde afgelopen zomer als eerste stadsbrede evenement een recyclebaar bekerssysteem. Het resultaat? Een schone stad met blije bezoekers én horecaondernemers. Hoe de Vierdaagsefeesten het voor elkaar heeft gekregen om met verschillende ondernemers met één gezamenlijk systeem te werken bespraken we met projectmanager Tessa Groenen.

169 ondernemers, 1 systeem, veel uitdagingen

Het systeem werd voor alle 169 ondernemers verplicht binnen de vergunning – de organisatie Vierdaagse Feesten zit namelijk in de unieke situatie van één vergunning voor het gehele stadsbrede event. Uiteraard zijn er, naast de verplichting vanuit de organisatie, nog veel meer inspanningen nodig geweest om alle ondernemers in dit nieuwe systeem mee te krijgen – denk aan communicatie, contactmomenten om twijfels weg te halen, en een behoorlijke uitdaging om iedere ondernemer van voldoende bekers te voorzien. Daarnaast was het belangrijk dat de bekers herkenbaar (in dit geval embossed met een Vierdaagse logo) zijn, immers komen er bij open evenementen potentieel veel andere (door bezoekers zelf meegenomen) bekers in omloop. Ook wat betreft retour (denk aan geldwaarde van bekers door het statiegeld), en inzameling. De conclusie: dit is niet ‘zomaar’ iets, en er is voldoende tijd nodig om dit te implementeren. Als stiching krijg je hier een ‘toezichtsrol’ in – in de praktijk bleek gelukkig dat de ondernemers uiteindelijk er goed in mee gingen, en dat iedereen zich eraan hield. 

Wat is nodig voor een goed resultaat?

Vooral in het eerste jaar zul je als organisatie veel tijd kwijt zijn om het systeem in te voeren – begin dus ruim van tevoren met de plannen. Maar daarna zal je tijd moeten investeren in aanpassingen en verbeteringen daarvan. Essentieel dus, dat je organisatie intrinsiek gemotiveerd is om dit in goede banen te leiden. Echter moet, juist bij stadsbrede evenementen, de rol van de Gemeente niet onderschat worden. Immers ligt hier waarschijnlijk ook een wens om minder afval op straat te hebben tijdens stadsbrede evenementen. Vanwege de complexiteit van stadsbrede evenementen, en omdat het niet vanzelfsprekend is dat organisaties achter deze evenementen in staat zijn om een grootschalig recyclingsysteem succesvol in te voeren, ligt het voor de hand dat gemeenten hiervoor zowel ondernemers als evenementenorganisaties moeten ondersteunen. Je doet het immers ook voor: een schone stad, en dus blije bewoners.

Recyclebare voedselverpakkingen in de praktijk

Into The Great Wide Open, dat plaatsvindt op Vlieland, stapte deze zomer volledig over op herbruikbaar servies. Dat wil zeggen dat alle bekers, borden en het bestek afwasbaar en daarmee dus herbruikbaar zijn. In totaal worden er door een herbruikbaar systeem voor voedsel en drank verpakkingen 360.000 single-use items uitgespaard. Tijl Couzij vertelde ons hoe zij dit hebben aangepakt en wat de belangrijkste tip & tricks zijn.

Hoe werkt het en wat levert het op?

Het herbruikbare servies wordt door de cateraars en barren uitgegeven en na gebruik door de bezoekers ingeleverd. Backstage wordt het eetservies verzameld en in de grondstoffenstraat gesorteerd en weer in kratten gestopt. Bekers worden afgewassen en gaan terug naar de barren. Na het festival gaan alle 202.000 servies items terug naar de wal waar ze afgewassen worden waarna ze weer klaar voor de volgende verhuur zijn. Dit systeem voorkomt zo’n 150.000 wegwerp bekers en flesjes en 210.000 stuks servies. In totaal worden er door een herbruikbaar systeem voor voedsel en drank verpakkingen 360.000 single-use items uitgespaard.

Samenwerkingen en vertrouwen

Ook in het geval van Into the Great Wide Open zag de organisatie het als een uitdaging om iedere cateraar mee te krijgen in het nieuwe systeem. Waar sommige cateraars heel positief reageerden, maakten anderen zich zorgen in hoeverre dit hun verkoop of de presentatie van gerechten zou beïnvloeden. ITGWO begon daarom een traject waarin ze in samenwerking met Paardekoper op zoek gingen naar servies wat aan de behoefte van de cateraars zou voldoen. Naast keuzes over de soort items en formaten, werd er bijvoorbeeld rekening gehouden met de esthetische wensen: het merendeel van de cateraars op ITGWO sprak een voorkeur uit voor lichte kleuren (er zijn ook zwarte opties op de markt). Het betrekken van de cateraars in het zoekproces, en het rekening houden met de wensen was zeker van positieve invloed op hun welwillendheid. Initiële twijfels namen gedurende de pilot af, en over het algemeen waren de cateraars heel tevreden met de pilot. Naast dat het in sommige gevallen voor een fijnere ervaring bij cateraars zorgde (voorbereiden en klaarzetten), vergrootte het namelijk ook het genot van hun klanten.

Wat vond het publiek van het herbruikbare servies?

Ook het publiek was erg over de inzet van het herbruikbare servies te spreken: het werd gezien als mooier en als een fijnere ervaring in gebruik, het is vooral fijner eten. Maar misschien nog belangrijker: veel bezoekers gaven aan énorm blij te zijn om niet te hoeven bijdragen aan een enorme hoeveelheid afval die zonder dit systeem was produceert. 

Hoe zit het met de logistiek en bijkomende kosten? 

Voor de meeste cateraars bracht de logistiek van dit systeem geen problemen met zich mee, omdat het voor hen duidelijk was hoe dit door de organisatie bedacht werd: de herbruikbare items worden geleverd in kratten, die worden verdeeld in kleinere hoeveelheden. In principe zou het meeste gedeelte na 1 gebruik weer ongewassen de krat ingaan – hiervoor moet het uiteraard eerst gesorteerd worden. Om eventuele schaarste te voorkomen, werd een kleine wasstraat gecreëerd, die bijvoorbeeld werd ingezet voor een specifiek type bordje wat tussentijds op dreigde te raken. Voor een festivalorganisatie op de schaal van ITGWO kon dit systeem enigszins ‘kostenneutraal’ ingezet worden. Er werden wel over het algemeen iets meer kosten gemaakt op het festival, maar bepaalde keuzes kunnen voorkomen dat deze bij de organisatie terecht komen. ITGWO heeft het servies ‘verhuurd’ aan de cateraars, waarmee de kosten gedekt konden worden van de huur. Als je het goed berekent, kun je zelfs rekening houden met kosten van uitval en verlies. De huur was te vergelijken met de inkoopprijzen van niet-plastic servies wat hiervoor werd gebruikt, dus de kosten voor cateraars waren niet veel hoger dan in voorgaande jaren. De kosten rondom uitsorteer-werk zouden in de verhuurprijs richting cateraars meegenomen kunnen worden, die dan wederom meegenomen kunnen worden in de voedsel-verhuurprijs – dit komt neer op enkele centen per maaltijd. Daarnaast kan je werken met een statiegeldsysteem, waarin je de kosten kan verrekenen. Dit jaar heeft ITGWO hiervan afgezien vanwege de infrastructuur die hiervoor opgezet moet worden. Ook zonder statiegeldsysteem lag het verlies op minder dan 5%, een mooi resultaat voor een eerste jaar!

Meer weten over de implementatie van een herbruikbaar bekersysteem? Lees het artikel ‘Waarom herbruikbare bekers wel duurzaam, praktisch en betaalbaar te kunnen zijn’.

Meer informatie over de aanpak van wegwerp plastic

Meer weten over de aanpak van wegwerp plastic op evenementen? Bekijk voor meer informatie en praktijkcases de toolkit op de website van Plastic Promise. Wil je als organisator of gemeente aan de slag met de implementatie van een bekersysteem en kun je hier hulp bij gebruiken? Green Events start in februari 2023 met een begeleidingstraject waarin je aan de hand van een concreet stappenplan begeleid wordt bij het maken van jouw bekerplan. Meer weten? Neem dan contact op met info@greenevents.nl

Het webinar terugkijken?

Wil je het webinar terugkijken? Dit kan tot 6 mei 2023. Schrijf je hier in en ontvang de terugkijk-link in je inbox.

Samen een webinar organiseren?

Green Events organiseert in 2023 weer een aantal nieuwe webinarprogramma’s. Is er een onderwerp waar de evenementenindustrie meer vanaf zou willen of moeten weten? Laat het ons weten! We werken graag samen aan het ontwikkelen en delen van duurzame kennis.

Dit webinar is op initiatief van Green Events en in samenwerking met Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, Plastic Promise, Rotterdam Festivals en De Groene Afslag tot stand gekomen.