Het webinar ‘Wegwerpplastic op evenementen, van regelgeving tot praktijk’ was live te volgen op 30 november 2023, in opdracht van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Onze host Erwin Roodhart ging samen met co-host Laura van de Voort (Green Events en Plastic Promise) in gesprek met Jaap Dinkelman (Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat), Ridder Haspels (Chasing the Hihat) en Eelco Straathof (Blijdorp Festival).

Het webinar trok meer dan 600 deelnemers, waaronder beleidsmedewerkers, organisatoren, leveranciers en event professionals. Het behandelde recente wet- en regelgevingsveranderingen, praktijkvoorbeelden van afvalvrije bekersystemen en methoden om voedselverpakkingen vrij van wegwerpplastic te maken. Deze samenvatting belicht de belangrijkste vragen, antwoorden en conclusies, en biedt extra informatie voor het verminderen van wegwerp plastic op evenementen, voornamelijk gericht op gesloten evenementen.

Wil je het webinar terugkijken? 

Schrijf je dan hier in, en we sturen de terugkijk-link naar je toe!

Erwin Roodhart, de spreekstalmeester van het webinar, start met zijn eigen ervaringen rond wegwerp plastic in de gemeente Leiden. In 2019 ontzette hij, samen met zijn team, het meerdaags en stadsbrede evenement Leidens Ontzet van bijna 600.000 bekers. 98% van de bekers kwam retour bij de 70 buitenbarren van de verschillende ondernemers. Samen met ondernemers, de gemeente, de provincie, organisatoren en leveranciers werd een systeem opgezet waardoor bekers bij alle barren ingeleverd konden worden. 

Hierdoor belandden geen bekers meer op de grond en in de gracht. Resultaat: tevreden ondernemers omdat ze geholpen werden bij de transitie (operationeel en qua kosten). Blije bezoekers omdat de beker overal ingeleverd kon worden en de stad schoon bleef. En een blije natuur omdat de ruim half miljoen bekers niet meer verbrand werden of in zee belandden. 

Hergebruik of recycling?

Laura van de Voort neemt ons mee in de mogelijkheden die er zijn als het gaat om afvalvrije bekersystemen en wegwerp plastic vrije voedselverpakkingen op evenementen. Er wordt vaak gesproken over een afvalvrij of circulair bekersysteem. Wat wordt daar precies mee bedoeld? Er zijn twee opties: herbruikbaar en recyclebaar. Het succes van beide opties hangt af van het inzamelpercentage.

Voor een herbruikbaar systeem gaat de voorkeur uit naar een harde beker (hardcup) die gemaakt is van polypropyleen (PP). Dit melkachtige materiaal beschadigt minder snel en gaat daardoor langer mee. 

‘PP met hergebruik‘ als meest duurzame keuze is onderbouwd in een Life Cycle Assessment (LCA). In een LCA werden 9 verschillende soorten bekers onderzocht waarbij hergebruik de meest duurzame keuze blijkt, mits een beker > 5 keer gebruikt wordt. Dit hergebruik mag tijdens de hele levensduur van de beker plaatsvinden, en hoeft niet op 1 evenement te gebeuren. Lees hier de onderzoeksresultaten en download het volledige LCA rapport dat in samenwerking met Plastic Promise is uitgevoerd.

Ga je voor recycling, dan is PET (Polyethyleentereftalaat) het enige materiaal dat hoogwaardig gerecycled kan worden, mits het in een schone monostroom en zonder bedrukking wordt aangeleverd bij het recyclingbedrijf. In een schone monostroom mag geen andere plasticsoort of verontreiniging zitten. Als je toch kiest voor een recyclebaar systeem, kies dan voor bekers die gemaakt zijn van gerecycled PET (rPET), zodat de milieu-impact van je bekersysteem verder omlaag gaat.

Ongeacht het materiaal wat je gaat gebruiken, het systeem moet ervoor zorgen dat de bekers daadwerkelijk terugkomen voor hergebruik of recycling. Een retoursysteem is dus key. Als dat niet goed gebeurt, is er geen sprake van circulair of afvalvrij. De inzet van een retoursysteem zoals statiegeld of een bekermunt is cruciaal om de bekers retour te krijgen.

Ook voor voedselverpakkingen, servies en bestek geldt dat hergebruik de meest duurzame keuze is. Hergebruik is de meest duurzame keuze, mits 8 keer gebruikt. Ook hier is PET (of rPET) het enige plastic materiaal dat hoogwaardig recyclebaar is, maar dit is niet bruikbaar voor warme maaltijden of dranken. Het alternatief hier is gebruik van plasticvrij materiaal, bijvoorbeeld bagasse, karton, hout, of bamboe. Vermijd aluminium en let op, als je biobased materialen gebruikt, deze zijn niet altijd composteerbaar of biologisch afbreekbaar. Kies altijd voor zo weinig mogelijk materiaal (hoe lichter hoe beter). Conclusie: wegwerp plastic is geen optie meer, hergebruik als het kan en recycle als het niet anders kan.

Welke veranderingen in wet & regelgeving komen er aan? Hoe zit het met toezicht?

Jaap Dinkelman is als senior beleidsmedewerker Circulaire Economie bij het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, actief betrokken bij het elimineren van wegwerp plastics. Het doel van de aangescherpte regelgeving is een reductie van 40% aan plastic bakjes en bekers voor eenmalig gebruik in 2026, in lijn met de Europese afspraken (SUP Richtlijn).

Vanaf 1 januari 2024 is de nieuwe regelgeving volledig van kracht en hebben evenementenorganisatoren (binnen of buiten) de keuze uit hergebruik van bekers en servies, hoogwaardig recycling of het gebruik van plasticvrije materialen. 

De regelgeving maakt onderscheid in open en gesloten evenementen:

Consumptie ter plaatse (gesloten evenementen)

Vanaf 1 januari 2024 mag geen wegwerp plastic meer worden uitgegeven. Herbruikbare bekers en maaltijdverpakkingen zijn de norm, maar het is ook mogelijk om voor de uitzondering (een recyclebaar systeem) te kiezen. Dit is toegestaan, maar wel onder voorwaarde dat 75% gerecycled wordt, dit percentage loopt jaarlijks met 5% op tot 90% in 2027. En dit moet bij de Inspectie voor de Leefomgeving (ILT) aangevraagd worden via dit formulier. 

Consumptie onderweg / afhalen / bezorging (open evenementen)

Bij open evenementen (denk aan stadsbrede evenementen, carnaval, of open evenementen tijdens Koningsdag) is sprake van consumptie onderweg (to go). Voor open evenementen geldt dat wegwerp plastic bekers en verpakkingen zichtbaar geprijsd moeten zijn. Daarnaast moet een herbruikbaar alternatief worden aangeboden. Een ‘Bring Your Own’ systeem mag natuurlijk ook. Er zijn 2 opties mogelijk: 

Optie 1: Ieder voedsel- of drankuitgiftepunt is individueel verantwoordelijk voor naleving van regels voor consumptie ter plaatse of voor onderweg. Zij moeten dus zelf voldoen aan de regels voor ‘consumptie ter plaatse’.

Optie 2: Er is één voedsel- of drankuitgiftepunt met consumptie ter plaatse, dit kan een keuze zijn van de exploitant van het evenement, of de gemeente legt een verplichting op om met 1 centraal herbruikbaar retoursysteem te werken. Optie 2 leidt tot veel voordelen voor de stad, het milieu, en voor de bezoekers.

Hoe zit het met de ingediende moties?

Er zijn 3 moties ingediend bij de Tweede Kamer (en inmiddels aangenomen) rond de nieuwe regelgeving. De reactie op de 3 moties wordt in januari verwacht. Een meerderheid van de kamer wil geen extra heffing (beprijzing) op wegwerp plastic (deze heffing is per 1 juli 2023 ingegaan). Een andere motie stelt dat hoogwaardige recycling van andere producten dan PET niet mogelijk is (bijvoorbeeld koffiebekers met coating). Het voorstel is om 5% van de reststroom te kunnen verbranden. De laatste motie stelt dat de definitie van ‘hoogwaardige recycling’ in het circulaire materialenplan concreter moet.

De uitkomst van deze moties kan effect hebben op evenementen, maar de regeling gaat per 1 januari 2024 gewoon in. In 2024 wordt de regeling geëvalueerd en indien nodig bijgesteld. Blijf op de hoogte via www.minderwegwerpplastic.nl of zoek op www.rijksoverheid.nl.

Hoe werkt een herbruikbaar systeem in de praktijk?

Ridder Haspels is als Technical Director & Duurzaamheidsmanager van Chasing the Hihat onder andere verantwoordelijk voor De Zon, Lago Lago en Georgie’s festival. Sinds afgelopen zomer maken deze festivals gebruik van een herbruikbaar bekersysteem. Georgie’s Wundergarten stapte recent ook volledig over op herbruikbaar servies. Dit betekent dat alle bekers, borden en het bestek afwasbaar en daarmee dus herbruikbaar zijn.

De keuze van Chasing the Hihat om voor de evenementen te kiezen voor hergebruik is tweeledig. Vanaf 2018 maken we duurzaamheidsplannen waardoor we stapsgewijs naar hergebruik toegewerkt hebben. En daarnaast is er de persoonlijke overtuiging, en de visie van het bedrijf om de footprint te verlagen.

Chasing the Hihat koos bewust voor hergebruik op evenementen om hun duurzaamheidsdoelen te halen en de ecologische impact te verminderen. Het retourpercentage van herbruikbare hardcups (92%) overtrof dat van softcups (83%), waarbij bezoekers softcups meer als wegwerpartikelen zagen. De waardeperceptie van hardcups bleek hoger, wat ook bleek uit de voorkeur van bezoekers voor deze optie vanwege de duurzaamheid en drinkervaring.

Chasing the Hihat hanteert een bedrag van €1 voor de eerste beker, via een cashless statiegeldsysteem. Verbeterpunten na dit seizoen zijn o.a. het machinaal reinigen van hardcups binnen 3 dagen en strategieën voor een betere bekerretour, zoals speciale bakken en kleurmarkeringen bij uitgangen.

Tip: werk samen met een ervaren barproducent die het systeem voor je kan opzetten en uitvoeren. Strategieën om herbruikbaar servies te implementeren met duidelijke instructies en recyclingpunten verminderden het verlies tot minder dan 1%, gebaseerd op bezoekers’ perceptie van kwaliteitsservies. En: speel in op je doelgroep, en maak gebruik van centrale hubs met instructies – dat is cruciaal om hergebruik te stimuleren en verlies te minimaliseren.

Recyclebaar bekersysteem in de praktijk

Blijdorp festival (17.500 bezoekers) maakte in 2018 als eerste Rotterdams festival de overstap naar een recyclebaar bekersysteem (met softcups dus). Inmiddels weet Eelco Straathof van Blijdorp festival als geen ander hoe je dit het beste aanpakt.

Het circulaire bekersysteem toont positieve resultaten: een stijging van het retourpercentage softcups van 78% in 2018 naar 92% nu, terwijl openbare evenementen 75% halen. Bewustwording onder bezoekers groeit, ondersteund door helderdere pre-event communicatie. Wat ook helpt? Blijdorp Festival stimuleert bezoekers met prijzen via unieke codes voor het inleveren van de laatste beker. Uniformiteit in het systeem onder ondernemers bevordert de bekerinzameling en gemeentelijke steun kan helpen bij achterliggende verrekeningen.

In 2018 was er nog geen subsidie voor een recyclebaar bekersysteem, nu wel. Vooral voor kleinere evenementen is subsidie nodig om het systeem op te zetten en uit te voeren: denk aan de kosten voor aanschaf van munten, bekers, aannemen van extra medewerkers, etc.. Mocht je willen overstappen, informeer dan bij je gemeente over de mogelijkheden. In Rotterdam speelt Rotterdam Festivals een sleutelrol door duidelijke doelen te stellen en ondersteuning te bieden via de ‘Duurzame Deal’. 

Meestgestelde vragen

Kun je een circulair bekersysteem inrichten voor warme dranken? 

Dat lukt prima met hardcups maar voor bijvoorbeeld kartonnen koffiebekers met coating is nog geen goed initiatief gevonden. 

Hoe maak je een goede berekening van je recycling percentage?

Er is geen ‘officiële’ manier om dit te berekenen. In de praktijk doorloop je 3 stappen:

1. Inzameling en verkoop bekers
   Werk je met een (cashless) kassasysteem dan kun je de verkoop en retour-cijfers uit dit systeem halen. Met contante betalingen of muntsystemen is dit minder transparant. Als je met een retourmunt werkt kies dan voor een aparte munt voor de bekers die niet als consumptiemunt inwisselbaar is. Zorg voor aparte inzameling van de retourmunten achter de bar. Wanneer een bezoeker een nieuwe beker koopt (contact of tegen inwisseling van een (halve) consumptiemunt), verzamel deze munten dan apart in zodat je ze achteraf kunt tellen.
2. Gewicht ingenomen bekers
   Je afval (of liever gezegd grondstoffen) inzamelaar weegt de ingenomen bekers. Doordat er drankresten in de bekers zitten zal het gewicht naar schatting 15% toenemen. Voor een accurate berekening haal je daarom ongeveer 15% van het totaalgewicht af.
3. Percentage van het aantal gebruikte bekers
   Deel het netto gewicht (exclusief drankresten) door het gewicht van een lege beker. Gebruik je verschillende bekers? Bereken dan aan de hand van je inkoopcijfers het gemiddelde gewicht per beker.

Wat is beter: bekers kopen of huren?
Voor een permanente evenementenlocatie kan het aantrekkelijk zijn om bekers zelf te kopen, en bijvoorbeeld te investeren in een eigen spoelinstallatie. Voor een evenement is het aantrekkelijker om te huren, aldus onze gasten. Organisator let op; je huurt hardcups, maar krijgt een naheffing voor bekers die niet ingeleverd zijn. Werk samen met professionele  bekerleveranciers met praktijkervaring.

Hoe richt je een systeem in voor de crewcatering?
Crew laat vaak overal op het evenement bekers achter, en een ware zoektocht wordt op touw gezet om alle bekers in te zamelen. Een advies is om een centrale crewcatering in te richten. Een tip is om geen dranken in de koelkast te zetten, maar dispensers. Schenk koffie in herbruikbare bekers of harde koffiemokken. Maak gebruik van normaal servies en bestek.

Staat het antwoord op jouw vraag er niet bij? Bekijk dan dit artikel ‘Meest gestelde vragen over de single use plastics richtlijn’.

Dit webinar is op initiatief van Green Events en in samenwerking met Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat en Plastic Promise.