Sinds 1 juli 2023 is de Single Use Plastic (SUP) regeling van kracht. Hergebruik wordt daarmee de nieuwe norm. Vanaf 1 januari 2024 hebben evenementenorganisatoren de keuze uit hergebruik van bekers en servies, of hoogwaardig recyclen. De regeling is deels al van kracht, maar toch leven er nog veel vragen in de evenementensector. In dit artikel zetten we de meest gestelde vragen én antwoorden voor je op een rij.

Dit artikel is verdeeld in vijf onderdelen:

1. De regeling,
2. De praktijk,
3. Herbruikbaar bekersysteem,
4. Recyclebaar bekersysteem,
5. Servies & koffiebekers.

1. De regeling

Wat houdt de regeling ‘Kunststofproducten voor eenmalig gebruik’ precies in?

De regeling maakt onderscheid tussen:

• Consumptie ter plaatse (gesloten evenementen)

Vanaf 1 januari 2024 zijn herbruikbare bekers en maaltijdverpakkingen de norm, maar het is ook mogelijk om voor een recyclebaar systeem te kiezen. Voorwaarde is wel dat de verpakkingen daadwerkelijk gerecycled worden tot hoogwaardige producten. Van bekers kunnen bijvoorbeeld weer nieuwe bekers gemaakt worden. De regeling stelt hoge eisen aan de recyclingpercentages van 75% in 2024, jaarlijks met 5% oplopend tot 90% in 2027, en er is een meldingsplicht (waardoor er gehandhaafd kan worden). 

• Consumptie onderweg / afhalen / bezorging (open evenementen)

Bij open evenementen (denk aan stadsbrede evenementen, carnaval, of open evenementen tijdens koningsdag) is sprake van consumptie onderweg. Hierbij zijn verschillende opties mogelijk. 

Optie 1: Ieder voedseluitgiftepunt is individueel verantwoordelijk voor naleving van regels voor consumptie ter plaatse of voor onderweg. Zij moeten dus zelf voldoen aan de regels voor ‘consumptie ter plaatse’.

Optie 2: Er is één voedseluitgiftepunt met consumptie ter plaatse, dit kan een keuze zijn van de exploitant van het evenement, of de gemeente legt een verplichting op om met 1 centraal herbruikbaar retoursysteem te werken. Optie 2 leidt tot veel voordelen voor de stad, het milieu, en voor de bezoekers.

Worden er (op korte termijn) wijzigingen verwacht in de regeling?

Het doel van de nieuwe regelgeving is een reductie van 40% aan plastic bakjes en bekers voor eenmalig gebruik in 2026, in lijn met de Europese afspraken (SUP Richtlijn). De reactie op een motie aan de 2e kamer over beprijzing, wordt in januari verwacht. Een meerderheid van de kamer wil geen extra belasting op wegwerp plastic. Dit zal naar verwachting geen of zeer minimaal effect hebben op evenementen. In 2024 wordt de regeling geëvalueerd en indien nodig bijgesteld.

Wat betekent plastic vrij?

De Nederlandse wetgeving beschouwt een product plasticvrij als het geen chemisch gewijzigde polymeren bevat. Het gaat dan zowel om natuurlijke polymeren (bioplastics gemaakt uit zetmeel, cellulose of polymelkzuur) en om chemische polymeren (van fossiele olie gemaakt). In sommige Europese landen is wel 5% plastic in een product toegestaan. Dit kan dus voor verwarring zorgen.

Wie controleert hierop en hoe? 

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) is belast met de controle van de SUP regeling. Je kunt bij de ILT een melding doen van een overtreding, bijvoorbeeld van wegwerpplastic of gratis plastic tassen. Bij de ILT kun je ook een uitzonderingsverzoek indienen. Verder controleert ILT steekproefsgewijs en risicogericht op naleving van de wetgeving. 

Hoe kan ik een melding kunststofproducten voor eenmalig gebruik maken?

Je kunt bij ILT een uitzondering aanvragen als je kiest voor de optie ‘hoogwaardige recycling’. De voorwaarde om in aanmerking te komen voor uitzondering is dat de aanvrager de kunststof drinkbekers of servies inzamelt en aanbiedt voor hoogwaardige recycling tot voedselcontactmaterialen. En dat de wettelijk vastgelegde minimumpercentages voor gescheiden hoogwaardige recycling gehaald worden. Een uitzondering aanvragen kan via dit formulier.

Geldt er voor herbruikbare bekers geen minimaal retourpercentage?

Voor herbruikbare bekers geldt inderdaad geen minimaal retourpercentage. Om een herbruikbaar systeem duurzaam in te kunnen zetten is het echter wel cruciaal dat de bekers retour komen om meermaals gebruikt te kunnen worden.

Wat als ik niet aan de regeling voldoe?

Als het ILT een overtreding opmerkt dan wordt op basis van het gedrag en de ernst van de overtreding een passende interventie ingezet. Er zijn waarschuwingen mogelijk, maar ook bestuursrechtelijk of strafrechtelijk optreden, waarbij een last onder dwangsom of boete door het OM kan worden opgelegd. In de praktijk zul je – bij terugkerende evenementen – na een waarschuwing eerst een hersteltermijn krijgen om alsnog aan de regeling te voldoen.

Waar vind ik meer informatie over de regeling?

Onlangs heeft het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een website gelanceerd. Op minderwegwerpplastic.nl vind je alle informatie terug over de nieuwe regelgeving. Hier vind je onder andere:

• De factsheet voor evenementen, met info voor jou en je bezoekers
• De regelhulp voor bedrijven, waarin in drie stappen specifiek advies gegeven wordt
• De toolbox voor communicatie, om informatie te delen met je achterban

Wat is de rol van de gemeente?

De regeling ‘Kunststofproducten voor eenmalig gebruik’ is een Landelijke regelgeving dus is er geen directe rol voor Gemeenten. Een Gemeente kan wel extra regels in de APV (Algemene Plaatselijke Verordening) of evenementenvergunning opnemen, zoals een verplichting om een circulair bekersysteem voor stadsbrede evenementen in te voeren. De Gemeente kan daarnaast een rol aannemen in de coördinatie van de implementatie van een stadsbreed retoursysteem voor herbruikbare of recyclebare bekers. Gemeenten die dit nu al doen zijn Leiden, Tilburg en Breda.

2. De Praktijk

Wat is een circulair bekersysteem? 

Er wordt vaak gesproken over een afvalvrij of circulair bekersysteem. Wat wordt daar precies mee bedoeld? Er zijn twee varianten: herbruikbaar en recyclebaar. Bij herbruikbaar gaat de voorkeur uit naar een beker (hardcup) die gemaakt is van polypropyleen (PP). Dit melkachtige materiaal beschadigt minder snel en gaat daardoor langer mee. 

Ga je recyclen dan is PET (Polyethyleentereftalaat) het enige materiaal dat hoogwaardig gerecycled kan worden, mits het in een schone monostroom (er mag geen ander soort plastic of afval bij zitten) en zonder bedrukking wordt aangeleverd bij het recyclingbedrijf. Door gebruik te maken van bekers (softcups) die gemaakt zijn van gerecycled PET (rPET) verlaag je de milieu-impact van het bekersysteem verder.

Ongeacht het materiaal wat je gaat gebruiken, het systeem moet ervoor zorgen dat de bekers daadwerkelijk terugkomen voor hergebruik of recycling. Als dat niet goed gebeurt, is er geen sprake van circulair of afvalvrij. De inzet van een retoursysteem zoals statiegeld of een bekermunt is cruciaal om de bekers retour te krijgen.

Hoe werkt een retoursysteem?

Het succes van een afvalvrij, ook wel circulair, bekersysteem, is onlosmakelijk verbonden met een goed retoursysteem. In dit artikel geven we inzicht in de voor- en nadelen van verschillende soorten retoursystemen. Deze inzichten helpen je bij het implementeren van een afvalvrij bekersysteem waarbij de bekers en flesjes ook daadwerkelijk terugkomen voor hergebruik en/of recycling.

Hoe werkt een circulair bekersysteem het in de praktijk?

In de Toolkit “Wegwerpplastic Op Evenementen”  is de kennis en ervaring van dé experts op het gebied van circulaire bekersystemen, de nieuwe regeling, herbruikbaar vs. recycling, en stadsbrede evenementen – gebundeld in één document. 

Wat is de meest duurzame keuze?

De meest duurzame bepaal je met een Life Cycle Assessment (LCA). In een LCA hebben we 9 verschillende soorten bekers onderzocht waarbij ‘PP met hergebruik‘ de meest duurzame keuze blijkt, mits een beker > 5 keer gebruikt wordt. Dit hergebruik mag tijdens de hele levensduur van de beker, en hoeft niet op 1 evenement te gebeuren. 

Lees hier de onderzoeksresultaten en download het volledige LCA rapport dat in samenwerking met Plastic Promise is uitgevoerd. De nieuwe wetgeving sluit aan bij deze conclusie: ‘hergebruik wordt de norm’ 

3. Herbruikbaar bekersysteem

Hoeveel herbruikbare bekers heb ik nodig? 

Als je de bekers na het evenement industrieel laat reinigen (niet op locatie spoelen), dan heb je evenveel bekers nodig dan wanneer je voor wegwerpbekers (recycling) zou kiezen. In dat geval kun je er beter voor kiezen om de bekers te huren. Het is immers zeer kostbaar en niet duurzaam om grote voorraden bekers aan te leggen, die maar een paar keer per jaar gebruikt worden. In dit artikel lees je alles over de beschikbaarheid van bekers voor de Nederlandse markt.

Hoe voorkom je diefstal/fraude van bekers?

Een herbruikbare beker is kostbaar en heeft in tegenstelling tot een wegwerpbeker een financiële waarde. Dat geldt overigens (in mindere mate) ook voor recyclebare bekers. Bewaar je bekers daarom in een beveiligde opslag en houdt ze buiten bereik van bezoekers achter de bar. Zo voorkom je diefstal. Zorg er daarnaast voor dat je een goed werkend retoursysteem hanteert en houd een sluitende voorraadadministratie bij.

4. Recyclebaar bekersysteem

Hoe bereken je het recycle percentage van de single use bekers? 

Er is geen ‘officiële’ manier om dit te berekenen. In de praktijk doorloop je 3 stappen:

1. Inzameling en verkoop bekers
   Werk je met een (cashless) kassasysteem dan kun je de verkoop en retour-cijfers uit dit systeem halen. Met contante betalingen of muntsystemen is dit minder transparant. Als je met een retourmunt werkt kies dan voor een aparte munt voor de bekers die niet als consumptiemunt inwisselbaar is. Zorg voor aparte inzameling van de retourmunten achter de bar. Wanneer een bezoeker een nieuwe beker koopt (contact of tegen inwisseling van een (halve) consumptiemunt), verzamel deze munten dan apart in zodat je ze achteraf kunt tellen.
2. Gewicht ingenomen bekers
   Je afval (of liever gezegd grondstoffen) inzamelaar weegt de ingenomen bekers. Doordat er drankresten in de bekers zitten zal het gewicht naar schatting 15% toenemen. Voor een accurate berekening haal je daarom ongeveer 15% van het totaalgewicht af.
3. Percentage van het aantal gebruikte bekers
   Deel het netto gewicht (exclusief drankresten) door het gewicht van een lege beker. Gebruik je verschillende bekers? Bereken dan aan de hand van je inkoopcijfers het gemiddelde gewicht per beker.

Waar kan ik terecht voor hoogwaardige recycling van mijn PET bekers?

De reguliere afvalinzamelaars zijn vaak niet gespecialiseerd in het inzamelen van schone monostromen PET. Ga daarom op zoek naar leveranciers die je hierbij kunnen helpen. In dit artikel lees je alles over de acceptatievoorwaarden van de recyclingbedrijven en welke leveranciers je kunnen helpen met recycling. 

Hoe zorg je voor inname van ‘de laatste beker’ als er geen borg wordt terugbetaald?

De inzet van bekerteams kan voorkomen dat de laatste bekers en flesjes op de grond belanden. De (vrijwillige) teams zamelen actief bekers in, gedurende de dag in ruil voor een retourmunt en tegen het einde van het evenement mogelijk in ruil voor een incentive zoals een actiecode waarmee korting op tickets voor het volgende event wordt vergeven. Let in dat geval op dat je die code niet op plastic laat drukken, dan gaat dit materiaal alsnog verloren omdat bezoekers dit mee naar huis nemen.

Een sympathieke optie is het plaatsen van inleverboxen waar bezoekers hun beker kunnen doneren aan een goed doel. Zorg ervoor dat dit begeleid wordt door bekerteams om te voorkomen dat de boxen vervuild raken met afval. Zonder toezicht levert dit gegarandeerd een vervuilde stroom op. Deze optie werkt natuurlijk alleen als de beker een waarde vertegenwoordigt. Communiceer dit duidelijk richting bezoekers.

5. Servies en koffiebekers

Hoe maak je duurzame keuzes voor servies?

Ook voor servies geldt dat hergebruik de meest duurzame keuze is. In dit artikel lees je er alles over. Hergebruik is de meest duurzame keuze, mits 8 keer gebruikt wordt. PET is het enige plastic materiaal dat hoogwaardig recyclebaar is, maar dit is niet bruikbaar voor warme maaltijden of dranken. Gezien hoogwaardige recycling dus (nog niet) mogelijk is, is het alternatief voor hergebruik plastic vrij: bagasse, karton, hout, of bamboe. Vermijd aluminium en biobased materialen – dat is niet altijd duurzaam. Kies altijd voor zo weinig mogelijk materiaal (hoe lichter hoe beter).

Staat jouw vraag er niet bij en is deze vraag ook relevant voor andere organisatoren? Laat het ons dan weten via info@plasticpromise.nl.