Steeds vaker tonen festivals beelden van schone campings na afloop, een groot contrast met de welbekende bergen aan achtergelaten tenten, matrassen en stoelen. Toch is elke achtergelaten tent er nog steeds één te veel. Waarom laten sommige bezoekers hun spullen achter, terwijl anderen alles netjes opruimen? En hoe kunnen festivalorganisatoren dat laatste gedrag bij álle bezoekers stimuleren?

Dit artikel biedt inzicht in de drijfveren achter het achterlaten van tenten en geeft praktische handvatten om de laatste resten festivalafval te laten verdwijnen. Hiervoor spraken we met Jennifer van Dijk, programmamanager bij Rijkswaterstaat voor VANG Buitenshuis, die recentelijk onderzoek deed naar dit onderwerp. In haar postacademische opleiding tot Gedragsveranderaar onderzocht zij hoe festivalgangers gestimuleerd kunnen worden om hun tent mee naar huis te nemen, aan de hand van het Behavior Change Model.

Waarom laten festivalbezoekers hun tenten achter?

Een belangrijk inzicht is dat tenten eerder worden meegenomen als ze als waardevol worden gezien, aldus Jennifer van Dijk: “Dit kan zijn omdat het een geleende tent is, omdat het een dure tent is of omdat er bijvoorbeeld emotionele waarde in zit.”

Daarentegen worden goedkope, snel op te zetten tenten eerder als wegwerpartikel gezien. Daarnaast bestaat de misvatting dat achtergelaten tenten gerecycled worden. In werkelijkheid belanden de meeste tenten in de verbrandingsoven. Festivalgangers denken dus soms dat ze een ‘duurzame keuze’ maken, terwijl dit niet het geval is.

Hoe kunnen festivalorganisatoren gedragsverandering stimuleren?

Festivalorganisatoren kunnen op verschillende manieren inspelen op het gedrag van bezoekers. Drie factoren spelen hierin een belangrijke rol:

1. Ervaren belang – De festivalganger weet waarom de tent weer mee naar huis genomen moet worden
2. Intentie – De festivalganger is van plan om de tent mee naar huis te nemen?
3. Doelgedrag – De festivalganger neemt de tent mee naar huis.

Een manier om het ervaren belang te vergroten, is door tenten een unieke waarde te geven. Een festivalorganisatie kan zelf een rol spelen in het toevoegen van waarde aan een tentje. Naast het polsbandje kan bijvoorbeeld ook een tentsticker of -label ontwikkeld worden in dezelfde “look and feel”, stelt Jennifer van Dijk. Door deze stickers kwalitatief hoogwaardig te maken en festivalbezoekers de kans te geven ze te verzamelen, wordt een tent een symbool van festivalervaringen. Dit verhoogt de kans dat bezoekers hun tent mee naar huis nemen. Jennifer van Dijk ziet grote kansen voor deze interventie: “Hoe meer festivals een tentsticker gaan gebruiken, hoe groter het effect gaat worden omdat de kans dat je een nieuwe tentsticker kan toevoegen aan je tent daarmee ook groter wordt. “Je tent wordt een soort verzamelplaats van trofeeën. Waarbij het enorm belangrijk is dat het een sticker van goede kwaliteit is.”

Praktische drempels die, ondanks intentie, het doelgedrag in de weg zitten kunnen verholpen worden door organisatoren. “Uit het onderzoek bleek dat pop-up tentjes makkelijk op te zetten zijn maar lastiger om in te pakken. De intentie kan er zijn om de tent mee te nemen, maar als het inpakken niet lukt, en je bent moe en hebt misschien een kater, dan kan het hier toch mis gaan”, zegt Jennifer van Dijk. Organisatoren kunnen bezoekers hiermee helpen door teams in te zetten om mensen te ondersteunen met informatie hoe ze hun tent eenvoudig kunnen opvouwen.

Een andere belangrijke factor in gedragsverandering is het voorbeeld dat het festival zelf stelt. Wanneer duurzaamheid zichtbaar wordt uitgedragen in de organisatie, heeft dit vaak een positief effect op bezoekers. Een festival dat zelf bewust omgaat met afval, circulaire oplossingen promoot en een schoon terrein als norm stelt, stimuleert bezoekers om dit gedrag te spiegelen. Wanneer duurzaamheid niet alleen wordt gepredikt, maar ook wordt toegepast, wordt het voor bezoekers vanzelfsprekender om hierin mee te gaan. Daarnaast kan duidelijke communicatie over de gevolgen van achtergelaten tenten bijdragen aan gedragsverandering. In plaats van het probleem te benadrukken, moet de nadruk liggen op wat bezoekers wél kunnen doen: “Laat het gewenste gedrag zien; niet het ongewenste gedrag. Laat het handelingsperspectief zien, dan weet de bezoeker wat de bedoeling is.”

Zelf aan de slag met gedragsonderzoek op jouw evenement?

Jennifer van Dijk geeft tips wanneer je als organisatie zelf aan de slag wilt om een (gedrags)probleem op te lossen: “Een probleem bestaat vaak uit meerdere deelproblemen. Probeer deze te ontrafelen en kies waarmee je aan de slag wilt. Het probleem moet je eigenlijk in één beeld kunnen vangen. Het grootste deel van ons gedrag (95%) gebeurt onbewust, op de automatische piloot. Veel oplossingen worden gezocht in die 5% van het gedrag dat bewust en weloverwogen is, maar het is effectiever om een oplossing te vinden die past binnen het onbewuste systeem – zorg dat het gewenste gedrag automatisch kan gaan en weinig energie kost. Onderzoek hier naar zal het grootste deel van je tijd in beslag nemen. Je begint met het vaststellen van het doelgedrag en de doelgroep. Vervolgens kun je de remmende en stimulerende factoren in kaart brengen, bijvoorbeeld door interviews en/of enquêtes. De resultaten kun je statistisch testen om te bepalen welke factoren belangrijk zijn voor het doelgedrag. Zodra dit duidelijk is, kun je nadenken over passende interventies.”

Samenwerken met de sector 

Wil een festival echt impact maken, dan is het essentieel om goed na te denken over gedragsbeïnvloeding. Door tenten meer waarde te geven, praktische ondersteuning te bieden en misvattingen over recycling weg te nemen, kunnen festivalorganisatoren bezoekers motiveren hun tent mee naar huis te nemen. Hoe meer festivals hier gezamenlijk in optrekken, hoe groter de impact zal zijn.

Meer leren over afval en gedragsverandering

Ben jij binnen je organisatie bezig met afvalvermindering? Meld je aan voor de cursus Minder bedrijfsafval door gedragsbeïnvloeding van VANG Buitenshuis, die start op 30 september 2025. Leer hoe je gedragsinzichten kunt toepassen om afval te reduceren en werk aan je eigen project. Mis deze kans niet om je organisatie duurzamer te maken! Meer info en inschrijven kan via onderstaande button: