Met meer dan 500 inschrijvingen, kijken we terug op een zeer geslaagd webinar. De sector laat zien dat er ondanks de moeilijke situatie waarin vele organisatoren, cateraars en andere event professionals zich bevinden, deze Corona-crisis toch wordt gebruikt voor innovatie en het toekomstbestendig maken van de industrie. Joris Lohman, mede-oprichter van Food Hub en host voor het webinar ging op 11 februari in gesprek met: Martine Bosch (MOJO Concerts), Willem Treep, (The Food Line-up), Ted Vaalburg (aardappel & knolselderij teler) & co-host Lyke Poortvliet (Green Events) over korte voedselketens & evenementen. In dit artikel lees je de belangrijkste vragen, antwoorden en conclusies.

Waarom is het belangrijk om ingrediënten via de korte voedselketen in te kopen?

Gemiddeld heeft een maaltijd al 30.000 kilometer gereisd voordat de bezoeker er een hap van neemt. Dat schuurt als je je realiseert dat er lokaal een grote diversiteit aan eten en drinken wordt geproduceerd, stelt Barbara Baarsma in haar boek “Nederland Voedselparadijs”. Nederland exporteert 75% van haar voedsel naar het buitenland. Terwijl het merendeel van wat er op de Nederlandse borden ligt uit het buitenland komt. Binnenkort wordt een onderzoek gepubliceerd door Wageningen Universiteit waarin berekend is dat minder dan 5% van de productie en consumptie van voedingsmiddelen in Nederland afkomstig is uit de korte keten. Dit is zonde en kan anders.

Evenementen organisatoren bepalen in samenwerking met cateraars wat er op het menu staat voor de jaarlijkse miljoenen evenementen bezoekers in Nederland. Green Events, de Gemeente Amsterdam, Provincie Noord-Holland en Noorderlicht Cafe zien mogelijkheden om deze korte voedselketens te versterken. Dit webinar is een eerste stap om de evenementen industrie te inspireren en praktische handvatten te geven om hiermee aan de slag te gaan.

1. Wat is een korte voedselketen?

De gemeente Amsterdam wil de komende tien jaar het aandeel ingrediënten via de korte voedselketen van 5% naar 25% brengen. Het gaat dan om eten en drinken afkomstig van bedrijven in Noord-Holland, Utrecht en Flevoland. Denk hierbij aan appels, peren, aardappelen, komkommer, knoflook, tomaat, aardbeien, kaas, ei, vlees, ui, quinoa, sojabonen, aubergine, vodka, gin, bier, rum, wijn, vruchtensap en thee.

Maar wat is een korte voedselketen? We vroegen het Barbara Baarsma directievoorzitter bij de Rabobank Amsterdam en lid van de Raad van Advies van de Taskforce Korte Ketens.

De Europese definitie korte voedselketen: De korte keten is een toeleveringsketen die bestaat uit, een beperkt aantal marktdeelnemers die samen streven naar lokale en economische ontwikkeling en nauwe sociale en geografische betrekkingen hebben met producenten.

De voordelen van korte voedselketen:

• Beperken van de reiskilometers
• Faciliteren van kringlooplandbouw
• Het ondersteunen van het verdienvermogen van boeren
• Lokale infrastructuur & leveringszekerheid

‘’Korte ketens zijn geen doel op zich, het is een middel! Een middel om de landbouw te verduurzamen. Een robuust voedsel systeem bestaat zowel uit korte als lange voedsel ketens.’’ Barbara Baarsma (Rabobank Amsterdam)

 

In het webinar refereerde Joris naar deze infographic, over de invloed in de keten (bron afbeelding: PBL.nl)

Wil je meer lezen over korte voedselketens?

• Bestel bij je lokale boekhandel: Nederland Voedselparadijs van Barbara Baarsma
• Rapport ‘Meer eten uit de korte keten”  van Taskforce Korte Keten
• Dossier Korte Ketens – Flevo Campus
• Van Amsterdamse Bodem – Platform voor voedselinitiatieven in de metropoolregio Amsterdam

2. Hoe zet je als evenement producten vanuit een korte voedselketen op het menu?

Als organisator van een evenement zijn er een aantal mogelijkheden om ingrediënten via de korte voedselketen op het menu te zetten:

1. Onderzoek of er ingrediënten en producten in de omgeving van het evenement worden geoogst en geproduceerd in of rond de datum van het evenement, en leg de ingrediënten voor aan de cateraars waarmee je samenwerkt. Vergeet hierbij niet de dranken zoals wijn, sappen en lokaal bier. Je maakt hiermee een directe koppeling tussen je evenement en de omgeving. Voorbeelden hiervan zijn:

• Lowlands met Brasserie 2050
• Mysteryland met boer Petrie & Friethoes
• Welcome to the Village kocht o.a. een koe, ponys en stierkalfjes voor het festival menu 

Bekijk hier het filmpje van Welcome to the Village over Koe Janneke

2. Onderzoek of de cateraar(s) waarmee je samenwerkt, ingrediënten en/of producten inkoopt    via korte voedselketens. De vestigingsplaats van een cateraar is dikwijls niet gelijk aan het evenement. Een korte voedselketens gaat om meer dan alleen het aantal gereden kilometers. Je ingrediënten komen op deze manier wellicht niet uit de directe omgeving van het evenement, maar je draagt hierdoor wel degelijk bij aan het inkopen via korte voedselketens. Voorbeelden van cateraars die via de korte voedselketen inkopen zijn:

• Acai Events
• Karma Kebab
• Old Scuola
• The Food Line-Up

3. Om optimaal ingrediënten en producten uit de omgeving op het menu te zetten kan je als organisator waar mogelijk (zoals in steden) ook kiezen om enkel met cateraars uit de omgeving te werken, om vervolgens gezamenlijk de stap naar ingrediënten en producten vanuit de korte keten te maken. Veel cateraars kopen niet voor elk evenement bij een andere leverancier in. Door samen met de cateraar in te zetten op ingrediënten via de korte keten, voor alle evenementen in het seizoen is het werkbaarder voor cateraars en de uiteindelijke impact groter. Ken je een goed voorbeeld? Laat het mij weten via lyke@greenevents.nl
4. Ga niet alles zelf doen. Zoek contact met een ‘broker’ in korte voedselketens, iemand die verstand heeft van het lokale aanbod, en weet hoe de logistiek georganiseerd kan worden. Dat kan een persoon zijn zoals Eva Flantua (zie hieronder het voorbeeld van Lowlands), of een organisatie zoals Local2Local of Flevofood.

Martine Bosch vertelt over de korte voedselketens bij Lowlands

En nu verder in de praktijk. Martine Bosch is senior Production Manager food & beverage bij MOJO Concerts. Ze is verantwoordelijk voor het eten en drinken op o.a. Lowlands en Down the Rabbit Hole. Ze staat in contact met de verschillende cateraars en is de spin in het web als het over het menu voor de bezoekers gaat.

Bij Lowlands hebben boeren uit de omgeving een aantal jaar geleden zelf contact opgenomen met de organisatie. Eva Flantua speelt vanuit Studio Daagsch en Flevo Campus een verbindende factor tussen de boeren en Lowlands. Eva inventariseert welke producten er in augustus geleverd kunnen worden. We kijken vervolgens welke cateraars iets met die producten zouden kunnen en leggen het contact. Vanuit Lowlands stimuleren wij onze cateraars om lokale producten in te kopen, maar we leggen het niet op. De cateraars en lokale producenten maken onderling prijs- en leverafspraken. Zo komen de aardappelen voor de patat, en de spinazie in de smoothies uit de provincie Flevoland. Voor komende editie zetten we naast de verbindende rol tussen boer en cateraars ook in op een stand met de smaak van Flevoland, met producten en gerechten die geheel lokaal geproduceerd zijn. Qua duurzaamheid zet Lowlands ook in op een uitgebreid vegetarisch aanbod. Nagenoeg elke cateraar biedt vegetarische gerechten of snacks aan en zo’n 10 procent van het gehele aanbod is inmiddels zelfs veganistisch.

3. Hoe koop je als cateraar producten via de korte voedselketen?

Als evenementencateraar sta je in het festivalseizoen (normaal gesproken) vaak ieder weekend op een ander evenement. Per evenement je inkoop aanpassen is erg arbeidsintensief. Er zijn een aantal mogelijkheden om je ingrediënten en producten via de korte voedselketen in te kopen.

1. Onderzoek of er ingrediënten en producten in de omgeving van je bedrijf worden   geproduceerd, die relevant zijn voor je huidige gerechten. Afhankelijk van het volume kan je direct bij de producent afnemen of onderzoeken via welke bestaande afzetkanalen de producent kan leveren. Inkopen via korte voedselketens, hoeft niet te betekenen dat er geen tussenschakel mag zijn. Voorbeelden zijn

• Bidfood Local (in samenwerking met Noorderlicht Cafe)
• Local2Local
• Instock Market
• Groene Hart Coöperatie
• Hallo Boer!

2. Onderzoek welke ingrediënten en producten er in de omgeving van je bedrijf worden   geproduceerd, en ontwikkel gerechten die je hiermee kan maken, of dranken die je kan aanbieden. Inspiratie voor producten uit de Metropool Regio Amsterdam vind je hier:

• Chef Centraal
• Amsterdam Made
• Kitchen Republic

Willem Treep vertelt over cateraars & korte voedselketens

Willem Treep is mede-eigenaar van catering bureau The Food Line-up. Met het hele team verzorgen zij de catering van kop tot staart voor zakelijke evenementen en festivals. Met de oprichting van zijn vorige bedrijf Willem&Drees was Willem in 2009 al koploper op het gebied van korte voedselketens. Een coöperatie die biologische versproducten direct van de boer bij consumenten thuis bracht.

The Food Line-up heeft zelf geen keuken, en werkt met verschillende cateraars samen. Het beeld wat wij hebben is dat inkopen via korte voedselketens door een gedeelte van de cateraars actief wordt gedaan, terwijl andere cateraars meer gericht zijn op het gerecht zelf en minder op de herkomst van de ingrediënten. Via korte voedselketens inkopen vergt in eerste instantie meer tijd. Een bestelling bij een groothandel is 1 systeem, 1 factuur en 1 transport.  Op het moment dat je bij allemaal (lokale of kleine) leveranciers gaat bestellen, dan moeten de producten steeds weer apart worden ingeslagen. Daardoor nemen de kosten snel toe. Er zijn z’n 60.000 boeren en kleine lokale producenten, dit gaat van jammetjes tot lokale biertjes. De kunst van de korte voedselketen is je inkoop en logistiek werkbaar te krijgen.

Als de vraag naar lokale ingrediënten en producten toeneemt gaan de logistieke oplossingen er komen, maar het moet wel gestimuleerd worden. Ik zie aan de rand van de stad een verzamelplaats voor me waar alle lokale boeren zijn of haar producten kunnen verkopen en waar het door elektrisch transport wordt vervoert naar de consumenten in de stad. Het is een soort oude her-instelling van de oude groothandelsmarkt die we rondom de stad nodig hebben om de korte ketens te stimuleren.

4. Wat heeft een voedselproducent nodig om via een korte voedselketen te leveren?

Korte keten initiatieven zijn in opkomst. Boerderijwinkels, webshops, maaltijdboxen en groentepakketten van de boer zijn voorbeelden van nieuwe, op de korte keten gebaseerde consumptie modellen. Hamsterende consumenten die de logistiek en distributie van de supermarkten uitdaagde tijdens de eerste lockdown. Haperende in- en export door transport belemmeringen. De plotselinge sluiting van de horeca waardoor toeleverende voedselproducenten plotseling hun afzetmarkt missen: de corona crisis heeft verstorende effecten op de voedselketen. Zo toonde de corona maatregelen de zwaktes van het huidige voedselsysteem. Producenten met boerderijwinkels, online voedsel platforms, Boerschappen, en het nieuwe platform ‘Support Your Locals’ zagen hun omzet tijdens de corona crisis sterk stijgen. En ondertussen zet de overheid in op het stimuleren en ontwikkelen van korte voedselketens. Maar wat zijn de drijfveren van een producent om meer via de korte voedselketen te leveren?

Ted Vaalburg vertelt waarom hij via de korte voedselketen wil leveren

Ted Vaalburg runt samen met zijn vrouw Nicoline een akkerbouwbedrijf en is gespecialiseerd in het telen van knolselderij, aardappelen en pompoenen. Samen telen ze circa vijf miljoen stuks per jaar, 65% daarvan worden geëxporteerd naar het buitenland. Het aandeel dat zij bijdragen aan  de korte voedselketen is (nog) klein, minder dan 1%. Dit doen ze via o.a. de groentehandel, zelf een kraampje bij het bedrijf en soms een markt. Ondanks het relatief kleine volume geeft deze directe verbinding met consumenten en horeca ondernemers veel voldoening en inzicht in de behoeften en wensen. Met deze inzichten kunnen we een plan maken hoe we willen telen in de toekomst, en hoe we ons bedrijf circulair kunnen maken. Daarbij werken ze samen met Kromkommer en To Good To Go voor producten die niet via de lange & korte keten kunnen worden weggezet.

De uitdaging van de verkoop via de korte voedselketen blijft het transport. De logistiek moet efficiënter geregeld worden, want voor een paar producten met een busje rijden is zonde, voor zowel het milieu als de bijkomende kosten. Voedselhubs aan de rand van de stad zoals Willem Treep beschreef zou hier een uitkomst voor kunnen zijn. Zoals eerder genoemd, er zijn op dit moment een aantal partijen bezig met de realisatie hiervan. Het meest concreet is Local2Local, Boerschappen en Bidfood. Of het aandeel via de korte keten groter wordt de toekomst uitwijzen. Hoe dichterbij de consument hoe hoger het rendement!

En tot slot ter inspiratie voor alle cateraars onder ons: knolselderij is heel voedzaam. Het kan tot friet worden gebakken of als vleesvervanger dienen. Zo heeft Ted zelf de Ovaalburger ontwikkeld en is ook evenementencateraar Karma Kebab, één van zijn directe afnemers. Volume is minder relevant, het einddoel en de potentie van de samenwerking, daar gaat het om volgens Ted. Hij komt graag in contact met geïnteresseerden via info@boerted.nl. Meer weten over initiatieven voor producenten & korte voedselketens

• Support Your Locals
• Voedsel Verbindt
• Kromkommer
• Too Good To Go
• Boeren voor Amsterdam

Tot slot, waarom is het webinar vanuit Noorderlicht Cafe gestreamed?

Het was geen toeval, dat het webinar vanuit Noorderlicht werd gestreamed. Noorderlicht zet volop in op korte voedselketens en kiest voor producten van Nederlandse bodem, bij voorkeur metropoolregio Amsterdam. Daarbij hebben ze een eigen tuin met kruiden en groenten. En werken ze samen met lokale partijen om restproducten als koffiedrab en sinaasappelschillen te verwerken. Samen met o.a Bidfood, Stichting NDSM en The New Fork ontwikkeld Noorderlicht het platform TRANSPARANT: een langlopend evenement in een fysieke ruimte waar duurzame initiatieven en circulaire bedrijven laten zien hoe ver ze zijn met de ontwikkeling van hun producten of diensten.

Meer weten over korte voedselketens &  evenementen?

Het webinar was een eerste stap om de theorie van de korte voedselketen te combineren met praktische voorbeelden uit de evenementen industrie. Ga je ook aan de slag met korte voedselketens op evenementen? En heb je een sterk praktijkvoorbeeld? Laat het ons dan weten. Volg ons via LinkedIn, Instagram en schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang maandelijks updates over duurzaamheid & sociale verandering in de evenementen industrie!

Dank aan onze partners

Dit webinar is op initiatief van Green Events en in samenwerking met de Gemeente Amsterdam, de Provincie Noord-Holland en Noorderlicht tot stand gekomen.

Beeld header is van Ella Olsson op Unsplash