Lees hier het origineel gepubliceerde artikel via Green Deal Circular Festivals.

De Zwarte Cross is al jaren een begrip als het gaat om muziek, spektakel en feest. Maar in 2024 was er meer aan de hand: het festival werd ook een proeftuin voor innovatieve wateroplossingen. Want droogte, watertekorten en waterkwaliteit zijn uitdagingen die ons allemaal raken – en festivals kunnen een bijzondere rol spelen als het gaat om circulaire oplossingen voor deze wateruitdagingen. Download hieronder de volledige rapportage en ontdek alle inzichten en aanbevelingen uit dit unieke meerjarige samenwerkingsproject.

Waarom circulair water op festivals?

Water is essentieel voor een festival als de Zwarte Cross. Denk aan drinkwater, douches en toiletten. Maar dat water wordt steeds schaarser, zeker in droge zomers. En tegelijkertijd zijn er intensievere regenbuien door de klimaatcrisis, waardoor festivals steeds vaker kampen met wateroverlast. Niet alleen festivals staan voor deze uitdaging – maar de hele samenleving. Maatregelen om duurzaam en circulair om te gaan met water bieden een oplossing voor deze uitdagingen.

Tegelijkertijd vormen festivals de ideale testomgeving en een venster naar de samenleving. Ze bieden een unieke kans om innovaties te testen met veel mensen op één plek, binnen een beperkte tijd. Bovendien hebben ze een enorme communicatiekracht. Ze kunnen bewustzijn creëren bij een breed publiek en duurzame gedragsverandering stimuleren.

Daarom sloegen het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Waterschap Rijn & IJssel, Waterschap Vechtstromen, Drinkwaterbedrijf Vitens, Gemeente Oost Gelre, de Samenwerking Water van de Regio Achterhoek+ en De Feestfabriek de handen ineen. Hun missie? Innovatieve oplossingen testen én doorontwikkelen om waterverbruik te minimaliseren, afvalwater hergebruiken en nieuwe methoden voor waterzuivering ontwikkelen. Deze samenwerking maakt tevens deel uit van de Green Deal Circular Festivals, waarin ruim 50 festivals uit heel Europa hun krachten bundelen om circulair en klimaatneutraal te worden. 

Innovaties in actie

Tijdens de 2024 editie van Zwarte Cross,  18 tot en met 21 juli, werden acht slimme wateroplossingen getest:

• BluElephant: mobiele biologische afvalwaterzuivering.
• Silver Label Unit: produceert herbruikbaar water uit gemengd afvalwater.
• Grijswater Unit: zuivert douchewater voor toiletspoeling.
• Urinebehandeling: verwerkt urine tot water en meststoffen.
• Circular Flush: waterloze off-grid toiletten.
• Powershower: waterbesparende hogedrukdouche.
• Unisex urinoir: inclusieve toiletoplossing die grondstoffenwinning uit vrouwenurine mogelijk maakt.
• Concentraatbehandeling: verwijdert medicijn- en drugsresten uit opgeconcentreerd  afvalwater.

Daarnaast heeft onderzoek plaatsgevonden en is het publiek betrokken om aandacht te geven aan de wateropgaven en om inzicht te krijgen in het draagvlak voor de oplossingen. 

Wat hebben we geleerd?

De innovaties werkten, maar opschalen  blijft een uitdaging. Bufferoplossingen, zoals de inzet van mestzakken voor het gedoseerd lozen van afvalwater, bleken op dit moment nog het meest effectief om piekbelastingen op waterzuiveringsinstallaties op te kunnen vangen. Maar is die oplossing ook op de langere termijn afdoende en wenselijk? Bezoekers stonden open voor waterhergebruik, zolang het comfort niet in gevaar kwam. Daarnaast blijven juridische barrières – zoals regelgeving rondom hergebruik en lokaal lozen van gezuiverd afvalwater – een belangrijke uitdaging.

• Technisch haalbaar, maar opschaling nodig: Innovaties hebben aangetoond dat circulaire wateroplossingen technisch haalbaar zijn, maar verdere optimalisatie is nodig om te voldoen aan lozingsnormen en inzet op grote schaal.
• Draagvlak bij bezoekers: Bezoekers staan open voor waterbesparing en hergebruik, vooral wanneer het comfort niet wordt aangetast. Dit benadrukt het belang van gedragsverandering en publiekscommunicatie.
• Buffersystemen effectief: Mestzakken waren cruciaal om piekbelasting van afvalwater te voorkomen.
• Lokale wateroplossingen stuiten op juridische en operationele barrières: Innovaties zoals lokale lozing van gezuiverd water waren juridisch niet toegestaan, wat hun potentieel beperkte.
• Eerste stap naar een breder ecosysteem: Het project heeft bijgedragen aan kennisdeling en netwerkvorming, een belangrijke voorwaarde voor verdere opschaling.

Wat zijn de grootste lessen voor Evenementorganisatoren, Overheden, en Water- of innovatieorganisaties

Evenementorganisatoren:

• Kansen: Duurzaam en circulair omgaan met water is noodzakelijk om de license to operate op termijn veilig te stellen: een basisvoorwaarde om een festival te kunnen organiseren. Circulaire wateroplossingen kunnen festivals helpen om te voldoen aan strengere regelgeving ( op gebied van waterkwaliteit, veiligheid en gezondheid) en tegelijkertijd hun ambities om te verduurzamen te realiseren. Denk aan waterbesparing via regenwateropvang en circulaire sanitatieoplossingen.
• Advies: Begin tijdig met het zoeken en inzetten van passende oplossingen voor het waterbeheer op het festival, zodat je niet te laat bent als puntje bij paaltje komt. Betrek bezoekers hier actief bij om ze mee te nemen in deze maatregelen die op termijn onontkoombaar zijn. 

Overheden:

• Kansen: Evenementen zijn een platform om circulaire technologieën zichtbaar te maken en maatschappelijk draagvlak te creëren.
• Advies: Faciliteer samenwerking tussen evenementen en lokale overheden en benut evenementen als ‘living labs’ voor bredere transities.

Water- of innovatieorganisaties:

• Kansen: Festivals bieden unieke testomgevingen om innovaties in de praktijk te valideren en te demonstreren.
• Advies: Versterk partnerschappen met evenementenorganisatoren en richt je op schaalbare oplossingen die ook buiten evenementen toepasbaar zijn.

Wat nu?

De lessen van de Zwarte Cross zijn waardevol – niet alleen voor festivals, maar ook voor gemeenten, andere sectoren en toekomstige evenementen. De partners werken nu aan een vervolgplan voor 2025 om de meest succesvolle innovaties verder op te schalen.

Doe mee!

De uitdagingen rondom water vragen om samenwerking. Wil je op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen en inzichten? Meld je aan voor onze community of practice en blijf betrokken bij de transitie naar een duurzame waterketen. Samen maken we van water een circulaire bron – niet alleen op festivals, maar overal!